دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور ایالات متحده، روز سه‌شنبه وارد عربستان سعودی شد و نخستین مرحله از سفرش به منطقه خلیج فارس را آغاز کرد. هدف اصلی این تور، دستیابی به قراردادهای تجاری است. خبرگزاری فرانسه می‌نویسد رسیدن به توافقاتی درباره بحران‌های خاورمیانه به‌نظر دشوار می‌رسد. این سفر، نخستین بازدید بزرگ خارجی ترامپ در دوره دوم ریاست‌جمهوری‌اش است و کاخ سفید آن را «بازگشتی تاریخی» توصیف کرده است.
هشت سال پیش نیز ترامپ، عربستان سعودی را به‌عنوان نخستین مقصد سفر خارجی خود انتخاب کرده بود – سفری که با صحنه مشهورِ لمس گوی نورانی و شرکت در رقص شمشیر همراه بود.
ترامپ بار دیگر متحدان سنتی غرب را نادیده گرفته و به سراغ کشورهای نفت‌خیز خلیج فارس رفته، که نشان از نقش ژئوپلیتیکی روزافزون این کشورها و همچنین روابط تجاری شخصی ترامپ در منطقه دارد.
در روزهای منتهی به این سفر، کاخ سفید نقش مهمی در برقراری آتش‌بس میان هند و پاکستان، آزادی گروگان آمریکایی در غزه، و برگزاری دور جدیدی از مذاکرات هسته‌ای با ایران ایفا کرده است. این ابتکارات پس از اعلام غیرمنتظره ترامپ برای توافق آتش‌بس با شورشیان حوثیِ مورد حمایت ایران در یمن صورت گرفت.
تمرکز بر «قراردادها»
محور اصلی سفر به خلیج فارس به احتمال زیاد امضای قراردادهای تجاری خواهد بود. دانیل بی. شاپیرو، عضو برجسته شورای آتلانتیک، نوشت: «منابع کاخ سفید گفته‌اند که رئیس‌جمهور بر ‘قراردادها’ تمرکز خواهد کرد.»
ریاض، دوحه و ابوظبی برای استقبال از میلیاردر ۷۸ ساله، فرش قرمز پهن کرده‌اند و آماده پذیرایی با شکوه هستند.
سخنگوی ترامپ، کارولین لیویت، پیش از آغاز سفر اعلام کرد: «رئیس‌جمهور مشتاقانه منتظر آغاز بازگشت تاریخی خود به خاورمیانه است، برای ترویج دیدگاهی که در آن افراط‌گرایی جای خود را به تجارت و تبادلات فرهنگی می‌دهد.»
کشورهای خلیج فارس در دوره دوم ریاست‌جمهوری ترامپ به‌عنوان شرکای کلیدی دیپلماتیک ظاهر شده‌اند. دوحه همچنان نقش میانجی‌گر اصلی میان حماس و اسرائیل را دارد، عربستان تسهیل‌کننده مذاکرات درباره جنگ اوکراین بوده است.
ماه‌هاست که از بازگشت ترامپ به پادشاهی عربستان صحبت می‌شود و محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان، وعده داده که ۶۰۰ میلیارد دلار در تجارت و سرمایه‌گذاری به آمریکا تزریق خواهد کرد.
ترامپ در واکنش به این وعده گفت: «از ولیعهد – که مرد فوق‌العاده‌ای‌ست – خواهم خواست که این رقم را به حدود یک تریلیون برساند. فکر می‌کنم این کار را خواهند کرد، چون ما خیلی به آن‌ها لطف داشته‌ایم.»
بر اساس گفته‌های یک مقام سعودی نزدیک به وزارت دفاع، ریاض خواستار خرید جنگنده‌های پیشرفته اف-۳۵ و سامانه‌های پدافند هوایی مدرن از آمریکا به ارزش میلیاردها دلار است. این منبع به خبرگزاری فرانسه گفت: «ما شرط کرده‌ایم که تحویل این تسلیحات در دوره ترامپ انجام شود.»
«هدیه» موقت
در داخل عربستان، مردم دیدگاه‌های متفاوتی نسبت به این سفر دارند. خلیفه عونیضی، ساکن ۴۷ ساله ریاض، به خبرگزاری فرانسه گفت: «انتظار دارم این سفر منجر به تصمیمات سیاسی مهمی برای کل منطقه شود.»
اما برخی دیگر چندان خوشبین نیستند. حمد شهرانی، شهروند ۶۲ ساله سعودی، گفت: «من نسبت به این سفر یا نتایجش خوشبین نیستم.»
احتمالاً فشار برای به‌رسمیت‌شناختن اسرائیل از سوی عربستان در دستور کار این سفر قرار ندارد؛ چرا که ریاض همچنان بر تشکیل کشور فلسطینی پیش از هرگونه توافق تأکید دارد.
در مقابل، موضوع ایران به احتمال زیاد جایگاه برجسته‌ای در این سفر خواهد داشت، به‌ویژه پس از دور چهارم مذاکرات اخیر در عمان.
یکی از جنجال‌های پیش از سفر، برنامه ترامپ برای پذیرش یک جت لوکس بوئینگ از خانواده سلطنتی قطر برای استفاده به‌عنوان هواپیمای ویژه ریاست‌جمهوری (Air Force One) بود.
ترامپ عصر یکشنبه، در واکنش به موج انتقادات، این هواپیما را «هدیه‌ای موقت» خواند. او بعدها این توافق را «معامله‌ای کاملاً علنی و شفاف» توصیف کرد و روز دوشنبه، پیش از ترک واشینگتن گفت: «من کسی نیستم که چنین پیشنهادی را رد کند.»
ثبت ديدگاه