جلوی در مترو هنوز مامورها ایستادهاند، زنان و دختران هر روز با مساله حجاب درگیرند. حالا که هوا گرمتر شده هم بیشتر این پارچهای که بهشکل مقنعه، روسری، شال یا دستمالسر باید روی سرشان بگذارند، مساله است. مامور گشت ارشاد جلوی زنان بدون حجاب اجباری را میگیرد، یک سوال میپرسد روسریت کو؟ اگر روسری دور گردن یا داخل کیفت باشد، مشکلی نیست؛ چند جملهای میگوید و رهایت میکند، اما اگر روسری همراهت نباشد، باید سوار ون شوی و بروی.
***
پگاه که از عوامل پشت صحنه سینما است، میگوید: «وقتی روسری همراهت نباشد، تو را بهعنوان یک مبارز و برانداز میبینند، اما وقتی روسری داری، فقط یک معترض هستی که قصد مبارزه نداری. بنابراین رهایت میکنند.»
او در ادامه توضیح میدهد که از همین اصل برای برخورد با سینماگران معترض به حجاب اجباری هم استفاده شده است: «برخی از سینماگران معترض که کوتاه نیامدند و در هیچ مراسمی تن به حجاب اجباری ندادند، بهطور کامل کنار گذاشته شدند، اما برخی سینماگرانی که پس از صدور کیفرخواست و… دوباره با حجاب در انظار عمومی ظاهر شدند، تخفیف داده شد.»
براساس اطلاع «ایرانوایر»، برخی از بازیگران معترض قید بازیگری را زدهاند و سراغ تدریس رفتهاند. یک منبع مطلع میگوید: «تدریس بازیگران معترض هم بهصورت محدود و خصوصی و نیمهخصوصی است و معمولا تبلیغ ندارد. آنها گمان میکنند اگر بهشکل علنی کلاسهای بازیگری یا کاری را که انجام میدهند تبلیغ کنند، احتمالا جلوی فعالیتشان گرفته میشود. سینماگران معترض در جلسات بازپرسی و بازجویی، بهشکل علنی تهدید شدهاند که جلوی هرگونه فعالیتشان گرفته میشود.»
به عقیده این منبع آگاه، نهادهای امنیتی با هرگونه فعالیت اقتصادی آنها مبارزه میکنند تا آنها در تنگنای مالی قرار بگیرند و به حجاب اجباری تن دهند، یا لااقل دست از اعتراض بکشند.
اواخر تیر سال جاری، «پانتهآ بهرام»، بازیگر سینما و تئاتر که در اعتراضات سراسری ۱۴۰۱ در همبستگی با معترضان حجاب از سر برداشت، اعلام کرد که حراست وزارت فرهنگ و ارشاد او را از تدریس منع کرده است. او که قرار بود یک دوره آموزش بازیگری برای کودکان برگزار کند، در اینستاگرام خود با انتشار پستی نوشت پیامی دریافت کرده که در آن نوشته: «شما ممنوعالفعالیتی، حتی تدریس نه.» او از همه آنها که در این دوره ثبتنام کرده بودند، عذرخواهی کرد.
برخی سینماگران معترض حالا به ادبیات پناه آوردهاند. برخی ترجمه میکنند و برخی کتابهای چاپی را به کتابهای صوتی تبدیل میکنند. مثل «هنگامه قاضیانی» که چندی پیش راوی کتاب «خانم ژه و پسری که نادیدنیها را میدید»، نوشته «کریستین بوبن» شد.
خانم قاضیانی ۲۹آبان۱۴۰۱ در جریان اعتراضات سراسری بازداشت شد. بازداشت او پساز انتشار ویدیویی بدون حجاب اجباری از خود و«بچهکش» خطاب کردن جمهوری اسلامی در یک یادداشت اینستاگرامی صورت گرفت.
شنیدهها حاکی از آن است که «ترانه علیدوستی»، بازیگر مطرح سینمای ایران نیز اینروزها بیشتر سرگرم ادبیات و ترجمه است. او ترجمه کتابهای «رویای مادرم»، اثر «آلیس مونرو» و «تاریخ عشق»، نوشته «نیکول کراوس» را در کارنامه دارد.
ترانه علیدوستی ۲۶آذر۱۴۰۱ بازداشت شد و ۱۸ روز را در زندان گذراند. او تصویر بدون حجاب خود را درحالیکه روی یک تکه کاغذ شعار «زن، زندگی، آزادی» در دست داشت، در صفحه اینستاگرام خود منتشر کرد.
۳آبان۱۴۰۲ وقتی روزنامه «اعتماد» از قول «حبیب ایلبیگی»، معاون نظارت و ارزشیابی سازمان سینمایی درباره ممنوعالکار شدن بازیگرانی که کشف حجاب کرده بودند، خبر داد، ترانه علیدوستی باز هم ساکت نماند و در یک پست اینستاگرامی نوشت: «اگر دیگر در فیلمهایتان بازی نمیکنم، یک ثانیه هم فکر نکنید این شمایید که توانستهاید محرومیتی برای من بسازید. دلیل پشت کردن به سینمای شما این است که از آن روسری زوری که در فیلمهایتان در حمام و اتاق خواب هم سر ما میگذارید، هنوز دارد خون میچکد. من پارچهای که خواهرانم را کشت، برای فیلمهای شما سر نمیکنم.»
یکی از دستیاران تولید سینما میگوید: «مشکل جدید تهیهکنندگان این است که درباره برخی بازیگران باید پرسوجو کنند تا بتوانند قرارداد امضا کنند؛ یعنی باید با حراست ارشاد تماس بگیرند و بپرسند اشکالی ندارد با فلان بازیگر کار کنیم؟»
به گفته او، در برخی موارد مجوز کار کردن با سینماگران مطرح معترض صادر نشده است: «چیزهای عجیب در اینماهها کم ندیدیم. مثلا برای یک بازیگر توبهنامه آوردند که امضا کند و بعد بتواند قرارداد ببندد. مسالهشان هم این بود که این بازیگر برای چند سینماگر دیگر که در جریان اعتراضات احضار و بازداشت شده بودند، وثیقه گذاشته بود.»
یک سینماگر با تایید موضوع امضای توبهنامه پیش از امضای قرارداد میگوید: «برای قرارداد با یکی از دوستانم که از سینماگران معترض بود، تماس گرفته بودند. وقتی رفته بود، با منت گفته بودند شما ممنوع الفعالیتی، اما میخواهیم کمکت کنیم. اول اینکه در یک نامه بابت کشف حجاب عذرخواهی کن و از امروز چند عکس باحجاب در اینستاگرامت بگذار؛ مشکل ممنعالکاری شما را حل میکنیم.»
ثبت ديدگاه