مهدی ذاکریان، استاد دانشکده حقوق و علوم سیاسی «دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات» تهران در گفتگو با خبرگزاری آناتولی درباره طولانی شدن مذاکرات احیای برجام میان ایران و آمریکا اظهار داشت: یکی از دلایل اصلی که بررسی پرونده برجام طولانی و توافق دشوار شده، این است که هم ایران و هم آمریکا از ادامه بحران سود می‌برند. در واقع طرفین ماجرا، جدیتی برای حل مشکل ندارند.
ذاکریان پیرامون انگیزه‌های ایران از تاخیر در احیای برجام عنوان داشت: ایران سعی‌اش را به‌‌کار بسته تا با طولانی شدن مذاکرات امتیازات بیشتری بگیرد که البته این رویه، اشتباه است. با توجه به وضعیت بغرنج اقتصادی و معیشتی جامعه ایران کمترین تاخیر هم برای ایرانی‌ها غیرقابل قبول به نظر می‌رسد.
او افزود: ایران به علت تحریم‌های اعمالی از سوی دونالد ترامپ، رئیس جمهور سابق آمریکا، مشکلات اقتصادی زیادی را متحمل شده است. بنابراین تلاش بسیاری برای گرفتن امتیازهای بیشتر انجام می‌دهد و از فرسایشی‌شدن مذاکرات استقبال می‌کند. آمریکایی‌ها هم که خودشان را ابرقدرت جهان می‌دانند و احتیاجی نمی‌بینند با گشاده‌دستی طرف ایرانی را به توافق دعوت کنند. بنابرین دولت بایدن در بلاتکلیفی برجام سهم بیشتری دارد، چون احتیاج ایران به توافق بیشتر از آمریکا است.
وی درباره دلایل دیگر تاخیر در احیای برجام نیز چنین توضیح می‌دهد: مذاکره‌کنندگان ایرانی به‌دلیل عدم آشنایی با منطق حقوق بین‌الملل و عدم درک لازم از عقل مسئولیت بین‌المللی دولت‌ها، بلد نیستند فضای گفت‌وگوها را در راستای منافع ملی مدیریت کنند. به‌همین راحتی در قبال رقیبی مثل آمریکا شاهد فرصت‌سوزی هستیم.
ذاکریان ادامه داد: تیم مذاکره‌کننده ایران غرق در یافته‌های ارزشی خودشان هستند و به نُرم‌ها و هنجارهای جهانی بی‌توجهی می‌کنند. یکی از هنجارهای بین‌المللی، روابط مسالمت‌آمیز و همچنین جبران تبعات رابطه‌ی تیره در گذشته است. طرف ایرانی اگر رویکردی منطقی داشته باشد، میتواند بخش زیادی از خسارت‌هایی را که تحمیل شده است را از طرفین مذاکره طلب کرده و آنها را ملزم به جبران مافات کنند.
او نقش نهادهای غیرمسئول در این زمینه را نیز متذکر شد و گفت: نهادهای رسمی مانند مجلس و قوه‌قضاییه جایگاه قانونی دارند و می‌توانند به همه بحث‌ها ورود کنند. هر نهاد یا فردی باید بتواند در حوزه مهم سیاست خارجی اظهارنظر و تلاش‌های مداخله‌جویانه بکند و این اشکالی ندارد. اما برخی نهادها مثل ارتش و سپاه و غیره اساسا جایگاه قانونی در مباحث مربوط به سیاست خارجی ندارند. دخالت آنها هزینه‌های گزافی را به منافع ملی تحمیل خواهند کرد.
ذاکریان افزود: اینکه یک نهاد غیرمسئول، یا یک روزنامه و یا یک چهره نظامی در مسایل غیرمرتبط با مسئولیت‌شان از جمله پرونده هسته‌ای موضع‌گیری کنند، خواه یا ناخواه در برابر اهداف ملی مانع‌تراشی می‌کنند. جالب است که هم در ایران و هم در آمریکا تندروها با دورزدن قانون، خرابکاری می‌کنند. این تحرکات باید متوقف شود تا نتوانند در تصمیم‌گیری نهادهای مسئول مشکل ایجاد کنند.
وی در پایان راجع به سیاست طرف آمریکایی طی روند مذاکرات احیای برجام هم تصریح کرد: ادامه این چالش به حضور آمریکایی‌ها در منطقه مشروعیت می‌بخشد تا تجهیزات نظامی به کشورهای خاورمیانه بفروشند. آمریکا با مطرح کردن «تهدید ایران اتمی» فرصتی مناسب برای اقدامات نظامی به‌دست می‌آورد. اسراییل نیز فرصت می‌یابد تا به‌بهانه حمایت ایران از گروه‌های نیابتی و فعالیت‌های هسته‌ای در منطقه عرض اندام کند.
مهدی ذاکریان ادامه داد: اشتباه ایران این است که به‌‌جای تقاضا برای جبران خسارت، از آمریکا ضمانت را طلب می‌کنند و بایدن هم کاملا به‌حق می‌گوید که نمی‌توانم درباره سیاست و تصمیم‌های دولت آتی وعده‌ای بدهم. ایران میتواند جبران خسارت‌های 2018 تا 2022 را طلب کند. آمریکا میتواند سرمایه‌گذاری نفتی در ایران انجام دهد یا اموال بلوکه‌شده ما را با سودش بازگردانند. آمریکایی‌ها قادرند نیاز فنی ایران در صنایع گازی را رفع سازند. آمریکا باید در امور بشردوستانه نیز با ایران همکاری کند. گفتگو پیرامون این نوع از همکاری‌ها میتواند منجر به احیای برجام شود.
ثبت ديدگاه