گزارش جدید دفتر کمیسر عالی حقوق بشر سازمان ملل که در پنجاه‌وهشتمین نشست شورای حقوق بشر ارائه شده، به نقض گسترده حقوق اقلیت‌های ملی و زبانی در ایران پرداخته است. این گزارش که تحولات سال ۲۰۲۴ را پوشش می‌دهد، بر لزوم اجرای قوانین ضدتبعیض و مقابله با سیاست‌های سرکوبگرانه علیه اقلیت‌ها تأکید دارد.

یکی از بخش‌های کلیدی این گزارش، به یافته‌های هیئت حقیقت‌یاب بین‌المللی مستقل درباره ایران اختصاص دارد. این هیئت در ماه اوت گزارشی را درباره نقض گسترده حقوق بشر توسط نیروهای امنیتی ایران علیه اقلیت‌های ملی، از جمله ترکها ( آذربایجان ) ، در جریان جنبش “زن، زندگی، آزادی” منتشر کرده است.

این گزارش تأکید می‌کند که تاکنون هیچ تحقیق جدی درباره مسئولیت مقامات ارشد در سرکوب معترضان، به‌ویژه اقلیت‌های ملی، انجام نشده است. همچنین هیئت حقیقت‌یاب، خواستار پاسخگویی مقامات، اجرای عدالت و جبران خسارت برای قربانیان، به‌ویژه زنان و کودکان ترک ، عرب اهوازی، بلوچ و کرد شده است.

در این گزارش، به اطلاعات و مستندات ارائه‌شده از سوی جمعیت حقوق بشر آذربایجان “ارک” درباره نقض سیستماتیک حقوق ترکهاها در ایران توجه ویژه‌ای شده است. ارک در جریان تحقیقات هیئت حقیقت‌یاب، گزارش‌های مستندی را درباره بازداشت‌های خودسرانه، سرکوب، شکنجه، و نقض حقوق فرهنگی و زبانی آذربایجانی‌ها ارائه کرده است.

بسیاری از یافته‌های گزارش سازمان ملل، بر اساس اطلاعات مستندشده توسط “ارک” درباره سرکوب فعالان ترک (آذربایجان) ، نقض حقوق زنان و کودکان ترک و سیاست‌های تبعیض‌آمیز دولت ایران است. هیئت حقیقت‌یاب، با استناد به این مستندات، تأکید کرده است که سیاست‌های تبعیض‌آمیز علیه ترکها  / آذربایجانی‌ها و دیگر اقلیت‌های ملی همچنان ادامه دارد.

در بخش دیگری از این گزارش، کمیته رفع تبعیض نژادی سازمان ملل، از عدم وجود تعریف مشخصی از تبعیض نژادی در قوانین ایران و نبود ممنوعیت صریح برای انواع تبعیض‌های ساختاری و غیرمستقیم ابراز نگرانی کرده است.

این کمیته همچنین اعلام کرده که برخی از مواد قانون مجازات اسلامی، به‌شدت حقوق آزادی بیان و آزادی اجتماعات را برای اقلیت‌های قومی و دینی به خطر انداخته و منجر به بازداشت‌های خودسرانه، اعمال مجازات‌های سنگین و صدور احکام اعدام شده است.

علاوه بر این، کمیته حقوق بشر سازمان ملل، محدودیت‌های اعمال‌شده بر حق آزادی اندیشه، وجدان و مذهب برای اقلیت‌های قومی و دینی در ایران را محکوم کرده و یادآور شده است که جرم‌انگاری “توهین به مقدسات” و  و “ارتداد”، تهدیدی جدی برای حقوق این اقلیت‌ها محسوب می‌شود.
این گزارش بار دیگر بر ضرورت اقدام فوری برای پایان دادن به نقض حقوق بشر آذربایجانی‌ها در ایران تأکید کرده و از جامعه بین‌المللی خواسته است تا اقدامات جدی‌تری برای مقابله با این بی‌عدالتی‌ها انجام دهد.