رهبران اتحادیه اروپا در روز پنجشنبه طرح‌هایی را برای افزایش بودجه دفاعی تایید کرده و متعهد شدند که همچنان از اوکراین حمایت کنند، آن هم در شرایطی که وارونگی سیاست‌های ایالات متحده توسط دونالد ترامپ باعث ایجاد دگرگونی در نظم جهانی شده است.

به گزارش رویترز، دونالد تاسک، نخست‌وزیر لهستان، در نشستی ویژه درباره دفاع در بروکسل گفت: «اروپا باید این چالش، این مسابقه تسلیحاتی را بپذیرد و در آن پیروز شود. اروپا به طور کلی قادر است هر رویارویی نظامی، مالی و اقتصادی با روسیه را پیروز شود—ما به سادگی قوی‌تر هستیم.»

رهبران اتحادیه اروپا از پیشنهادات کمیسیون اروپا که این هفته ارائه شد، استقبال کردند. این پیشنهادات شامل انعطاف‌پذیری مالی بیشتر در حوزه بودجه دفاعی و همچنین امکان قرض گرفتن تا سقف ۱۵۰ میلیارد یورو (۱۶۰ میلیارد دلار) برای تأمین هزینه‌های نظامی کشورها است.

در بیانیه‌ای مشترک که همه ۲۷ کشور عضو اتحادیه اروپا بر سر آن توافق کردند، رهبران از دولت‌های خود خواستند تا این پیشنهادات را با سرعت و دقت بیشتری مورد بررسی قرار دهند.

این نشست در بروکسل در بحبوحه تصمیم‌گیری‌های اساسی درباره سیاست‌های دفاعی برگزار می‌شود. رهبران اروپایی می گویند نگرانی احتمال حمله روسیه به یکی از کشورهای اتحادیه اروپا هستند و به پشتیبانی ایالات متحده اعتماد ندارند.

رئیس‌جمهور فرانسه، امانوئل مکرون، در سخنانی خطاب به ملت فرانسه در آستانه این نشست گفت: «من می‌خواهم باور کنم که ایالات متحده در کنار ما خواهد ایستاد، اما باید آماده باشیم که ممکن است این طور نشود.»

مکرون تأکید کرد روسیه برای تمام اروپا یک تهدید است—سخنانی که با انتقادات شدید از سوی مسکو مواجه شد.

حمایت از اوکراین

رهبران اتحادیه اروپا همچنین حمایت خود از اوکراین را اعلام کردند، اما این بیانیه بدون تایید ویکتور اوربان، نخست‌وزیر ملی‌گرای مجارستان که از متحدان ترامپ است، منتشر شد.

در بیانیه خود، ۲۶ کشور دیگر اتحادیه اروپا بر این نکته تأکید کردند که هیچ مذاکره‌ای درباره اوکراین بدون حضور اوکراین نباید انجام شود و وعده دادند که همچنان به این کشور کمک کنند.

آنتونیو کوستا، رئیس جلسه، گفت: «ما اینجا هستیم تا از اوکراین دفاع کنیم.» او و اورزولا فون در لاین، رئیس کمیسیون اروپا، با خوشرویی و لبخند فراوان از ولودیمیر زلنسکی، رئیس‌جمهور اوکراین، استقبال کردند تا تضاد کامل خود با درگیری میان ترامپ و زلنسکی که هفته گذشته در دفتر بیضی‌شکل به وقوع پیوست، را نشان دهند.

اما دهه‌ها وابستگی به حمایت ایالات متحده، اختلافات در زمینه تامین مالی و نحوه استفاده از بازدارندگی هسته‌ای فرانسه نشان می‌دهد اتحادیه اروپا چقدر برای پر کردن خلاء ایجاد شده پس از قطع کمک نظامی ایالات متحده به اوکراین با چالش روبرو است.

بر اساس گزارش ناتو، ایالات متحده بیش از ۴۰ درصد کمک‌های نظامی به اوکراین را در سال گذشته فراهم کرده است—میزانی که اروپا به سادگی نمی‌تواند آن را جایگزین کند. برخی از رهبران اروپایی همچنان امیدوارند که واشنگتن دوباره به این روند بازگردد.

اولاف شولتز، صدر اعظم آلمان، که به زودی از قدرت کناره‌گیری می‌کند، گفت: «ما باید اطمینان حاصل کنیم که حمایت ایالات متحده در ماه‌ها و سال‌های آینده نیز تضمین شود، زیرا اوکراین برای دفاع خود به آن نیاز دارد.»

در بیانیه نشست، به طور مستقیم به درخواست زلنسکی برای حمایت رهبران اتحادیه اروپا از ایده یک آتش‌بس میان نیروهای روسیه و اوکراین در آسمان و دریا اشاره نشده است. زلنسکی به رهبران اتحادیه اروپا گفت که چنین آتش‌بسی فرصتی برای سنجش اراده مسکو برای پایان دادن به تهاجم سه‌ساله‌اش خواهد بود.

بازدارندگی هسته‌ای؟

مکرون در سخنانی به شدت جنجالی، اعلام کرد فرانسه آماده است درباره گسترش حفاظت هسته‌ای خود به شرکای اروپایی گفتگو کند.

این اظهارات با واکنش‌های محتاطانه مثبتی همراه بود. به عنوان مثال، گیتاناس ناوسدا، رئیس‌جمهور لیتوانی، گفت: «چتر هسته‌ای می‌تواند به‌عنوان بازدارنده‌ای بسیار جدی در برابر روسیه عمل کند.» لهستان گفت این ایده ارزش بحث دارد، در حالی که برخی، مانند جمهوری چک، بر اهمیت حضور دخالت ایالات متحده تأکید کردند.

ترامپ پیشتر اعلام کرده بود که اروپا باید مسئولیت بیشتری برای امنیت خود بر عهده بگیرد و ایالات متحده از یک متحد ناتو که به اندازه کافی برای دفاع هزینه نمی‌کند، محافظت نخواهد کرد.

تصمیم ترامپ برای تغییر سیاست حمایت قاطع ایالات متحده از اوکراین به رویکردی ملایم‌تر نسبت به مسکو، رهبران اروپایی‌ را که روسیه را بزرگ‌ترین تهدید می‌دانند، به شدت نگران کرده است.

برای نشان دادن میزان این نگرانی، احزاب تشکیل‌دهنده دولت آینده آلمان روز سه‌شنبه توافق کردند محدودیت‌های قانونی برای استقراض را برداشته و هزینه‌های دفاعی را تأمین کنند.

نخست وزیر نروژ هم اعلام کرد این کشور امسال تعهد مالی خود به اوکراین را بیش از دو برابر خواهد کرد و همچنین هزینه‌های دفاعی خود را افزایش می‌دهد.

نروژ، که دارای بزرگ‌ترین صندوق ثروت ملی در جهان با دارایی ۱.۸ تریلیون دلار است، از فروش گاز به اروپا پس از تهاجم روسیه به اوکراین در سال ۲۰۲۲ درآمد زیادی کسب کرده و تحت فشار داخلی و خارجی قرار گرفته است تا کمک‌های خود را افزایش دهد.