قیمت نفت در هفته‌های اخیر به خاطر تداوم حمله روسیه به اوکراین و قرنطینه شهر ۲۶ میلیون نفری شانگهای چین، از هشتم فروردین (۲۸ مارس) با نوسان زیادی روبرو بوده است.
تصمیم اوپک برای ماندن بر توافق قبلی مبنی بر افزایش تدریجی تولید و آزادسازی بخش دیگری از ذخایر استراتژیک نفت آمریکا و بقیه کشورهای عضو آژانس بین‌المللی انٰرژی، از عوامل موثر در بازار نفت بوده‌اند.
در همین حال مذاکرات هسته‌ای بین ایران و گروه ۴+۱ به نتیجه نرسیده و اصرار ایران برای خروج سپاه پاسداران از لیست “تروریسم” آمریکا و دادن ضمانت برای عدم خروج دولت بعدی آمریکا از توافق جدید، باعث شده است تحریم صادرات نفت ایران ادامه داشته باشد. با این حال مقام‌های دولت ابراهیم رئیسی در هفته‌های گذشته بارها گفته‌اند تولید نفت ایران به پیش از زمان تحریم‌ها رسیده است.
‘افزایش’ ظرفیت تولید و مشتریان ‘جدید’ برای نفت ایران؟
به گفته علیرضا دانشی، مدیرعامل شرکت ملی مناطق نفت‌خیز جنوب، از زمان روی کار آمدن دولت ابراهیم رئیسی تاکنون، برنامه تولید این شرکت اصلاح شده و تولید نفت در شرکت مناطق نفت‌خیز جنوب ۶۰۰ هزار بشکه افزایش داشته است.
اواخر اسفند پارسال هم، جواد اوجی وزیر نفت ایران، با اشاره به برنامه‌ریزی برای افزایش صادرات گفت این وزارتخانه با بهره‌گیری از همه ظرفیت‌ها، به ویژه نیروهای مسلح، توانسته است صادرات نفت خام را افزایش دهد.
به گفته آقای اوجی ظرفیت تولید گاز طبیعی نزدیک به یک میلیارد مترمکعب و ظرفیت تولید نفت خام ایران نزدیک به ۳ میلیون و ۸۰۰ تا ۳ میلیون و ۹۰۰ هزار بشکه است. او در حالی این حرف را می‌زند که ظرفیت صادرات نفت ایران پیش از خروج دولت دونالد ترامپ از برجام و اعمال تحریم‌های نفتی، حدود ۲/۵ میلیون بشکه در روز بود.
آقای اوجی گفت چون وزارت نفت مشتریان جدیدی برای نفت خام ایران یافته است و این مشتریان جدید خود صاحب پالایشگاه هستند، ایران می‌تواند به صورت مستمر به آنها نفت بفروشد.
او همچنین در مورد درآمدهای فروش نفت خام و فرآورده‌های نفتی و پتروشیمی، گاز و میعانات گازی گفت این درآمدها از پارسال ۲/۵ برابر شده و درآمد خالص صادرات گاز طبیعی هم بیش از پارسال بوده است. البته افزایش درآمد ایران از صادرات گاز به دلیل تداوم بحران بین‌المللی انرژی بویژه گاز طبیعی بوده است طوری که در سال گذشته قیمت گاز طبیعی در اروپا بیش از ۵۰۰ درصد افزایش یافت.
افزایش صادرات نفت ایران به چین
فروش نفت در بازار خاکستری یکی از روش‌های ایران برای دور زدن تحریم‌هاست و چین مشتری عمده نفت ایران در دوران تحریم بوده است.
در جریان مذاکرات هسته‌ای، با چراغ سبز دولت جو بایدن، چین واردات نفت از ایران را افزایش داد و این به نوعی تشویق ایران برای تداوم مذاکرات هسته‌ای تلقی شد.
سه هفته پیش (اول مارس)، خبرگزاری رویترز از افزایش صادرات نفت ایران به چین در ماه‌های اخیر خبر داد. بر اساس این گزارش و بنا بر اطلاعات شرکت‌های ردیابی نفتکش‌ها، فروش نفت ایران به چین در ماه‌های گذشته بشدت افزایش یافته و حتی از قبل از تحریم‌های آمریکا هم بیشتر شده است.
اما افزایش فروش نفت در ماه‌های اخیر در سایه چراغ سبز دولت بایدن و تداوم بحران انرژی بوده است و اینکه وزارت نفت و بقیه مسئولان نظام می‌گویند مشتری جدید برای نفت ایران یافته‌اند، با دینامیک بازار جهانی انرژی مطابقت ندارد.
قیمت فروش نفت به چین در زمان تحریم‌ها و نحوه دریافت پول آن هم جزو سوالاتی هستند که مسئولان نظام هیچ وقت جواب قانع‌کننده‌ای به آنها نداده‌اند.
بخش عمده نفت صادراتی ایران راهی چین شده است
چراغ سبز دولت بایدن به چین برای خرید نفت از ایران
مقام‌های کاخ سفید بارها به این موضوع علنا اشاره کرده‌اند. رویترز در همان گزارش سه هفته پیش از قول یکی از سخنگویان وزارت خارجه آمریکا نوشته بود که واشنگتن آگاه است که چین از ایران نفت وارد می‌کند و این موضوع را با پکن مطرح کرده است.
به گفته این سخنگو: “چین یکی از شرکای مهم تجاری ایران است و یکی از بحث‌های ما با آنها هم‌زمان با تلاش برای بازگشت به برجام، موضوع اجرای تحریم‌ها بوده است.”
ایران می‌گوید در نظر دارد در کوتاه مدت در کنار تمرکز بر توسعه صنایع پالایشی، افزایش ظرفیت تولید نفت خام، حفظ و نگهداشت تولید و توسعه میدان‌های نفتی با اولویت میدان‌های مشترک، سرمایه گذاری زیادی انجام دهد.
به گفته وزیر نفت ایران، برنامه این است که ظرفیت تولید روزانه نفت خام و میعانات گازی در سال‌های آینده از ۴ میلیون به روزانه ۵ میلیون و ۷۰۰ هزار بشکه برسد که بخشی از این ظرفیت در بخش پالایشی و بخشی نیز برای حفظ بازار صادراتی ایران در نظر گرفته خواهد شد.
اما رسیدن به ظرفیت تولید ۵/۷ میلیون بشکه در روز در کوتاه مدت کاریست بسیار سخت و دشوار. شاید افزایش فروش نفت در بازار در زمان تحریم ادامه یابد اما جذب سرمایه و تکنولوژی مورد نیاز صنعت نفت و گاز ایران بدون رفع تحریم‌ها محال است. علاوه بر این، مشکلاتی مانند تداوم سیاست خارجی فعلی و عدم تصویب پیوستن به اف‌ای‌تی‌اف نیز از موانع سرمایه‌گذاری خارجی در صنعت انرژی ایران هستند.
اینکه وزیر نفت ایران از انعقاد ۱۶/۵ میلیارد دلار قرارداد جدید در بخش نفت و گاز خبر می‌دهد در حالیست که توان فنی و مالی شرکت‌های داخلی جوابگوی کلیه نیازهای صنعت انرژی ایران نیست.
آقای اوجی حتی قراردادهای امضا شده از زمان به قدرت رسیدن ابراهیم رئیسی را چند برابر قرارداد ایران با شرکت توتال فرانسه برای توسعه فاز ۱۱ پارس جنوبی اعلام کرده است.
در اینکه فروش نفت ایران در چند ماه اخیر به ویژه در فصل پاییز و زمستان گذشته افزایش یافته شکی نیست اما دیپلماسی انرژی دولت ابراهیم رئیسی کمترین نقش را در آن داشته و در واقع، تمایل دولت جو بایدن برای رسیدن به توافق در ماه‌های گذشته (هرچند در حال حاضر چنین تمایلی مشاهده نمی شود) باعث افزایش فروش نفت ایران به چین شده است.
اما سوالی که به درستی مطرح می‌شود این است که اگر ظرفیت تولید و صادرات نفت و گاز ایران افزایش یافته چرا وضعیت اقتصادی مردم روز بروز بدتر می شود؟ چرا تورم کاهش نمی‌یابد؟ چرا مردم نمی‌توانند اثر افزایش صادرات نفت و گاز را در زندگی روزمره خویش احساس کنند؟
علیرغم همه وعده‌ها، دولت ابراهیم رئیسی در چند ماه گذشته در بعد دیپلماسی انرژی ضعیف عمل کرده است و اگر توافق احتمالی بزودی حاصل شود ایران براحتی نخواهد توانست در بازار نقش موثری ایفا نماید.
دولت ابراهیم رئیسی بجای ارائه آمار غلط در مورد افزایش فروش نفت و گاز، بهتر است زمینه توافق جدید اتمی را فراهم نماید تا شرایط برای جذب سرمایه و تکنولوژی لازم برای صنعت انرژی ایران فراهم شود و هم با رفع تحریم‌ها شرایط اقتصادی مردم بتدریج بهبود یابد.
ثبت ديدگاه