محیط رسانه‌ای سرکوبگر، تبلیغات و فعالیت‌های انتخاباتی را تبدیل به یک ماجرای بی‌رمق در جمهوری آذربایجان کرده است

انتخابات زودهنگام ریاست‌جمهوری آذربایجان روز ۷ فوریه برگزار می‌شود. این انتخابات در حالی برگزار می‌شود که رسانه‌های آزاد وجود ندارند و روزنامه‌نگاران و فعالان بازداشت می‌شوند.

صداها و نظرات مخالف در رسانه‌های جریان اصلی غایب هستند، زیرا دولت سلطه شدیدی بر عرصه اطلاعاتی دارد.

این امر که با غیبت نامزدهای مستقل و اپوزیسیون تشدید شده است، منجر به پوشش رسانه‌ای محدود این انتخابات شده است.

فضای رسانه‌ای آذربایجان چگونه است؟

آذربایجان یکی از سرکوبگرترین محیط‌های رسانه‌ای جهان را دارد.

این کشور از جانب سازمان‌های بین‌المللی آزادی رسانه – خانه آزادی مستقر در ایالات متحده، گزارشگران بدون مرز مستقر در پاریس و آیرکس – در دسته‌بندی «غیرآزاد» قرار داده شده است.

گزارشگران بدون مرز می‌گوید: «الهام علی‌اف کمترین اثری از کثرت‌گرایی را از بین برده است و از سال ۲۰۱۴، بی‌رحمانه به دنبال ساکت کردن منتقدانِ باقی‌مانده بوده است».

صداهای مخالف در رسانه‌های اصلی وجود ندارند، روزنامه‌نگاران منتقد دستگیر و زندانی می‌شوند و مردم این کشور عموماً باید به رسانه‌های مستقر در خارج از کشور مراجعه کنند تا از نظرات مخالفان رئیس‌جمهور مطلع شوند.

همه کانال‌های تلویزیونی – از آذتی‌وی دولتی و شبکه تلویزیونی اجتماعی تا شبکه‌های خصوصی متعلق به بستگان یا نزدیکان علی‌اف – روایت‌های دولتی را بازگو می‌کنند.

تمام روزنامه‌های مخالف و مستقل در سال‌های اخیر یا بسته شده‌اند یا مجبور به همسویی با حکومت شده‌اند. چند وب‌سایت خبری مخالفِ باقی‌مانده هم آماج سانسورهای حکومتی‌اند.

از رسانه‌های اجتماعی به عنوان پلتفرم‌هایی برای بیان آزاد استفاده می‌شود اما محدودیت‌هایی نیز بر آن‌ها اعمال شده است.

یازده خبرنگار از نوامبر ۲۰۲۳ به این سو در جمهوری آذربایجان بازداشت شده‌اند.

مشخص نیست که آیا بازداشت روزنامه‌نگاران به انتخابات آتی مرتبط است یا نه، زیرا در میانه تنش میان باکو و واشنگتن صورت گرفته است. این بازداشت‌ها عمدتاً بر کسانی که به آبزاس مدیا و کانال۱۳ مرتبط هستند تأثیر گذاشته است. هر دو رسانه آنلاین به دلیل گزارش‌های تحقیقی خود در مورد فساد در میان مقامات دولتی مشهور هستند.

در ۲۴ ژانویه، مجمع پارلمانی شورای اروپا به دلیل «نگرانی‌های بسیار جدی» در مورد توانایی این کشور برای برگزاری انتخابات آزاد و عادلانه، از تأیید اعتبارنامه هیات اعزامی جمهوری آذربایجان خودداری کرد. این اقدامی بی‌سابقه بود. این کشور در سال ۲۰۰۱ به شورای اروپا پیوست.

پوشش انتخاباتی چگونه است؟

در حالی که چند روز تا رأی‌گیری ۷ فوریه باقی مانده است، انتخابات ریاست‌جمهوری هنوز خبر اصلی رسانه‌ها نشده است.

الهام علی‌اف که به دنبال انتخاب مجدد برای پنجمین دوره است، از نظر همه به عنوان محتمل‌ترین برنده شناخته می‌شود. شش رقیب او که اکثراً نمایندگان طرفدار دولت هستند، به عنوان نامزدهای ساختگی دیده می‌شوند، و احزاب اصلی اپوزیسیون کشور انتخابات را تحریم کرده‌اند.

گزارش رسانه‌ها در مورد انتخابات محدود به گزارش‌های رسمی کمیسیون مرکزی انتخابات در مورد آمادگی‌های معمول برای روز رأی‌گیری است. اخبار مربوط به نامزدهای ریاست جمهوری به شکل نامتناسبی پوشش داده می‌شوند و فعالیت‌های رهبر فعلی همواره در کانون توجه قرار دارد.

رسانه‌های طرفدار دولت و تحت کنترل دولت مقالات، تفسیرها و سرمقاله‌های ستایش‌آمیزی درباره رئیس‌جمهور علی‌اف منتشر کرده‌اند، بدون اینکه اعلام کنند این مقالات تبلیغات انتخاباتی هستند. همچنین بسیاری از رهبران مذهبی، سیاستمداران، شخصیت‌های عمومی و سازمان‌های غیردولتی فراخوان‌هایی برای رأی‌دادن به علی‌اف منتشر کرده‌اند.

مبارزات انتخاباتی چگونه است؟

مبارزات انتخاباتی ۲۲ روزه از ۱۵ ژانویه آغاز شده است. به هفت نامزد در تلویزیون اجتماعی و رادیو وقت پخش رایگان و همچنین در روزنامه‌های دولتی آذربایجان، خلق گازتی، رسپوبلیکا و باکینسکی رابوچی فضای تبلیغاتی رایگان داده شده است. نامزدها مجاز به تبلیغات تجاری نیز هستند.

تلویزیون اجتماعی سه بار در هفته مناظره‌های یک ساعته را بین نامزدها پخش می‌کند. رئیس‌جمهور علی‌اف چنان که پیش‌بینی می‌شود در آن‌ها شرکت نمی‌کند و افرادی به نمایندگی از او در آن‌ها حاضر می‌شوند.

کاربران در کانال یوتیوب تلویزیون اجتماعی این مناظره‌ها را با این عنوان که ساختگی هستند به تمسخر گرفتند و پس از آن امکان کامنت گذاشتن برداشته شد.

در مجموع ۴۴ رسانه آمادگی خود را برای انتشار آگهی‌های تبلیغاتی تجاری نامزدها اعلام کردند. اما به جز رئیس‌جمهور علی‌اف، تنها یک نامزد به نام قدرت حسنقلی‌اف از این فرصت استفاده کرده است.

محمد محمدزاده، کارشناس، گفت که همه نامزدها بودجه کافی برای تبلیغات انتخاباتی ندارند، در حالی که حزب حاکم آذربایجان نوین از «منابع اداری» برای تبلیغات استفاده می‌کند.

بر اساس هزینه‌های مبارزات انتخاباتی نامزدها، علی‌اف بیشترین بودجه تبلیغاتی را دارد (۴۲۳ هزار دلار) و بیش از ۲۸۳ هزار دلار برای تبلیغات انتخاباتی هزینه کرده است. بقیه نامزدها بودجه‌های تبلیغاتی بین ۳۶ هزار دلار تا ۱۵۰۰ دلار دارند.

چهار نامزد (فاضل مصطفی، زاهد عروج، رازی نوراللهیف، الشاد موسایف) از صفحات فیس‌بوک خود برای تبلیغات انتخاباتی استفاده می‌کنند.

تلویزیون آنلاین محبوب طرفدار دولت مساوات و تلویزیون آنلاین اپوزیسیون، توپلوم تی‌وی، پوشش گسترده‌ای از انتخابات از جمله مصاحبه با برخی از نامزدهای ریاست‌جمهوری را ارائه کرده‌اند.

بی‌جان بودن کارزار انتخاباتی موضوع یک بحث آنلاین در تلویزیون مساوات در روز ۲۴ ژانویه بود.