اول مهر ماه، روز آغازین مدارس در ایران است. امروز کودکان در تمامی مناطق ایران با شوق و هیجان برای تحصیل راهی مدارس میشوند. اما همه کودکان در روز آغاز تحصیلی به اندازه هم خوشحال نیستند. چون همه کودکان در ایران روز، ماه و سالهای اول مدرسه را با تحصیل به زبان مادریشان آغاز نمیکنند. واقعیت اینست که متکلمین هیچ زبانی در ایران، چه زبان فارسی که تنها زبان رسمی در کشور است و چه دیگر زبانهای غیررسمی چون زبان ترکی، کرد، بلوچی، عربی، ترکمنی و… از نظر کمی در کشور اکثریت ندارد.
براساس داده های وزیر آموزش و پرورش پیشین ایران “حدود هفتاد درصد کودکان در تمامی ایران مدرسه را به زبانی غیر از زبان مادری خویش تحصیل میکنند”. سال اول مدرسه در ایران برای کودکان غیرفارس زبان که اکثریت قریب به اتفاق آنان در مدارس کل کشور را تشکیل میدهند، آغاز و استمرار همراه با فشار و مشقت است. چون این بخش از کودکان در بدو ورود به مدرسه بصورت طبیعی برای تکامل زبان شفاهی خود و تبدیل آن به زبان کتبی چیزی نمی آموزند، بلکه برای آموزش زبانی کاملا بیگانه با زبان مادری خود روزها، ماهها و شاید سالها اول مدرسه را سپری میکنند. و لذا مشقت آموزش یک زبان کتبی که هیچ سابقه استفادهء شفاهی از آن در نزد اغلب کودکان در مدارس ندارد برایشان استرس و فشار را بیشتر از هیجان و خوشحالی برجسته میکند. چون به زبانی که در مدارس به آن تحصیل آغاز میکنند، تقریبا هیچ آشنایی با آن ندارند.
مبارزه برای رسمیت یافتن زبانهای مادری مردم در ایران تاریخ بس طولانی دارد. حیرت انگیز است که بدانیم مطالبه تحصیل به زبان مادری در ایران که حقی بسیار ابتدایی برای هر کودک و هر ملیتی است، با اتهامات بسیار سنگینی سیاسی چون تجزیه طلب بودن روبرو میگردد و فعالین مدنی و فعالین حقوق زبانی با فشارها و تعرضات بسیار سنگینی مثل زندانی شدن روبرو میگردند.
صف مطالبه گران حقوق زبانی در ایران و زندانی و حتی شکنجه شدن آنان بسیار طولانی است و در طول تمامی سالهای حاکمیت جمهوری اسلامی ایران فرزندان صمیمی این کشور که مطالبه حقوق زبانی را موضوع تلاش و مبارزه خود قرار داده اند بارها و بارها مورد تهدید، فشار و زندانی شدن روبرو میگردند.
 ما در اتحاد دمکراتیک آذربایجان – بیرلیک از مجامع و ارگانهای بین المللی میخواهیم که به حقوقی وسیع علیه کودکان غیرفارس به دلیل عدم تحصیل به زبان مادریشان در مدارس ایران اقدام لازم را بعمل آورند و بدین وسیله تا حد ممکن از تعرض به حقوق اولیه کودکان در تحصیل به زبان مادریشان ممانعت به عمل آورند.
اتحاد دمکراتیک آذربایجان – بیرلیک
سی و یکم شهریور ۱۴۰۰